એક વેશ્યાએ અમને કહ્યું, લોકડાઉનને કારણે સેક્સ વર્કર્સનું જીવન આ રીતે પસાર થઈ રહ્યું છે, આવી આવી તક્લીફ ઓ પડે છે

દેશમાં કોરોના કટોકટી જ નહીં, પણ લોકડાઉનને કારણે ઘણા લોકો અટવાઈ ગયા છે. તાળાબંધીના કારણે દૈનિક વેતન મજૂરોની સ્થિતિ કથળી છે. આમાં સેક્સ વર્ક શામેલ છે જેની ભૂખમરાની પરિસ્થિતિ ભૂખમરામાં પરિણમી છે. કોરોનાને લીધે, દેશમાં લોકડાઉનની ઘોષણા કરવામાં આવી હતી, જેના પછી તેમની પાસે એક પણ ગ્રાહક નથી. આવી સ્થિતિમાં, તેમની આવક સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ ગઈ છે, દરેક દિવસ, કટીંગ એક પર્વત બની ગયું છે.

સેક્સ વર્કરના બાળકો પગારની રાહ જોતા હોય છે

રાજસ્થાનના અજમેર જિલ્લાની સેક્સ વર્કર નમિતા (નામ બદલ્યું છે), પોતાની સમસ્યા વિશે જણાવે છે. નમિતા કહે છે- અમારો વ્યવસાય એવો છે કે રોજ ખાવા-કમાવવાની પરિસ્થિતિ હોય છે. ઘરે કોઈ જાણતું નથી કે આપણે સેક્સ વર્કર છીએ. બધાને લાગે છે કે આપણે કમાવવા માટે ઓફિસમાં કામ કરવા જઇએ છીએ. જ્યારે સરકારે લોકડાઉનની જાહેરાત કરી ત્યારે બધાને ઘરે લાગ્યું કે જો આપણે કામ પર નહીં જઇએ તો પણ પૈસા મળશે.

અમારા બાળકો પણ પરેશાન છે. રોજ, તમારો પગાર ક્યારે આવશે? શું મારે જવાબ આપવો જોઇએ કે તમારી માતા સેક્સ વર્કર છે? મારી લાચારી આ વ્યવસાયમાં પ્રવેશવાની હતી. બાળકોને શું ખવડાવે છે? પતિ આલ્કોહોલિક છે અને ઘરના ખર્ચ સાથે તેનો કોઈ વ્યવસાય નથી. ઘરના ખર્ચ પૂરા કરવા મારે આ કામ કરવું છે. લોકડાઉનને કારણે પણ આ કામ અટકી ગયું છે અને પૈસા આવતાં નથી.

નમિતા તેના વ્યવસાય વિશે સમજાવે છે અને કહે છે કે લોકો આ વાયરસથી ડરતા હોય છે, મને નથી લાગતું કે કોઈ 6-7 મહિના સુધી અમારી પાસે આવશે. આ ડર હવે આપણા માટે પણ છે કે જે વ્યક્તિ અમારી પાસે આવશે, તે જાણતો નથી કે તે ક્યાં છે. આ સમસ્યા માત્ર નમિતાને જ નહીં, પણ તેના જેવી બીજી ઘણી સેક્સ વર્કર્સ પણ છે જેઓ આ દિવસોમાં તેમના ખર્ચ પૂરા ન કરી શકવાના કારણે ચિંતિત છે. નમિતાની જેમ, આ વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલા કરોડો સેક્સ વર્કર્સની આ સમસ્યા છે. ઉપરથી લોક ડાઉન વધવાના સંકેતો તેમની મુશ્કેલીઓમાં વધારો કરે છે.

લોકડાઉનથી ભૂખમરોની સ્થિતિ સર્જાઇ છ.

મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલયના અહેવાલ મુજબ, દેશમાં 3 મિલિયન સેક્સ વર્કર છે, જેમાંથી નમિતા એક છે. તે જ સમયે, હ્યુમન રાઇટ્સ વોચના અહેવાલ મુજબ, ભારતમાં લગભગ 2 કરોડ સેક્સ વર્કર છે, જેઓ આ વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલા છે. દિલ્હીના એક સેક્સ વર્કરનું કહેવું છે કે જો આ લોક ડાઉન જલ્દીથી ખોલવામાં નહીં આવે તો અમારા પરિવારને ભૂખનો ભોગ બનવું પડશે. સરકારે રાતોરાત લોકડાઉન કર્યું હતું. અમને આગામી દિવસોની તૈયારી માટે પૂરતો સમય મળ્યો નથી.

સેક્સ વર્કર્સ એ દેશની મોટી વસ્તી છે, જે દેશમાં હોવા છતાં પણ સરકારને મદદ કરવા માટેની તમામ યોજનાઓમાં ભાગ લેતી નથી. હજારો લૈંગિક કર્મીઓ સરકારી રેશન મેળવવામાં અસમર્થ છે કારણ કે તેમની પાસે રેશનકાર્ડ નથી. તેમને કમાવવાનાં માધ્યમો એવા છે કે આ લોકડાઉન થવાની ઘટનામાં બિલકુલ શક્ય નથી. આ શેરીઓમાં કામ કરતા કેટલા સેક્સ વર્કર્સ એચ.આય.વી પોઝિટિવ પણ છે અને અન્ય બીમારીઓથી પીડિત છે પણ તેમની પાસે હોસ્પિટલમાં જવા માટે પૈસા નથી.

કર્ણાટકના કોલાર જિલ્લામાં રહેતા સેક્સ વર્કર્સ પણ આ દુ: ખથી પીડિત છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે આપણે જ્યાં રહે છે તે વિસ્તારમાં 3 હજાર સેક્સ વર્કર છે, જેમાં 80 ટકા સ્ટ્રીટ બેસ્ડ છે અને માત્ર 20 ટકા ઘર આધારિત છે. લોકડાઉનમાં શેરી સ્થિત કામદારોએ સૌથી વધુ મુશ્કેલી સહન કરી છે. એક સમયે ભોજનની વ્યવસ્થા કરવી પણ તેમના માટે ખૂબ મુશ્કેલ બની ગયું છે. સરકાર તેમની તરફ કોઈ ધ્યાન આપી રહી નથી.

આ લાલ પ્રકાશ વિસ્તારો ખૂબ જ લોકપ્રિય છે

દેશમાં ઘણાં રેડ લાઇટ વિસ્તારો છે જેની હંમેશા ચર્ચા કરવામાં આવે છે. સોનાગાચી એશિયાનો સૌથી મોટો રેડલાઇટ વિસ્તાર માનવામાં આવે છે. આ કોલકાતાનો ખૂબ જ લોકપ્રિય વિસ્તાર છે. અહીં ઓછામાં ઓછા ત્રણ લાખ મહિલાઓ આ વ્યવસાયમાં સામેલ છે. બીજો નંબર મુંબઇના કામથીપુરાનો છે જ્યાં બે લાખથી વધુ સેક્સ વર્કર છે. આ પછી, દિલ્હીનો જીબી રોડ, આગ્રામાં કાશ્મીરી માર્કેટ, ગ્વાલિયરના રેશમપુરા, પુનાનો બુધ્ધ પેઠ પણ લોકપ્રિય છે.

આ સેક્સ વર્કર્સ ફક્ત દેશના મોટા શહેરોમાં મર્યાદિત નથી. નાના શહેરોમાં, વારાણસીમાં મદુડિયા, મુઝફ્ફરપુરમાં ચતુર્ભુજ, આંધ્રપ્રદેશના પેડપુરમ અને ગુડવિદા, સહારનપુરનો નકફસા બજાર, અલ્હાબાદમાં મીરગંજ, નાગપુરમાં ગંગા જામુની અને મેરઠમાં કબડી બજાર આ સેક્સ વર્કરના ક્ષેત્ર માટે જાણીતા છે. અહીં રહેતા કેટલાક સેક્સ વર્કર્સ અન્ય શહેરોમાં સ્થળાંતર કરી ગયા છે, જ્યારે કેટલાક આ બંધ શેરીઓમાં તેમના દિવસો ગાળી રહ્યા છે. તેમની પાસે રહેવાની યોગ્ય વ્યવસ્થા નથી અને ન તો કોઈ ખાવા પીવાનું ઉપલબ્ધ છે.

સેક્સ કર્મચારીઓને કોઈ સરકારી લાભ મળતો નથી

કુસુમ, જે ઓલ ઇન્ડિયા નેટવર્ક  સેક્સ વર્કર્સ ઓર્ગેનાઇઝેશન સાથે સંકળાયેલ છે, તે સેક્સ વર્કર્સના હક્કો અને હક માટે કામ કરે છે. કુસુમ કહે છે કે ઘર આધારિત સેક્સ વર્કર ખૂબ ચિંતિત છે. સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ પણ જીબી રોડ પર કેટલાક સેક્સ વર્કર્સ સુધી પહોંચવામાં મદદ કરી રહી છે, પરંતુ આ સેક્સ વર્કર્સ વિશે કોઈને કંઈ ખબર નથી. તેમની ગણતરી કરવી પણ મુશ્કેલ છે. જો આપણે ફક્ત એક વસાહતની વાત કરીએ, તો આશરે 500 મહિલાઓ હોમ બેઝ્ડ સેક્સ વર્કર છે.

સેક્સ વર્કર બિઝનેસને પણ ત્રણ ભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યો છે. પ્રથમ વેશ્યાગૃહ છે, બીજો ઘર આધારિત છે જ્યાં મહિલાઓ ઘરે ગ્રાહકો નક્કી કરે છે. ત્રીજું શેરી આધારીત અને દલાલ આધારિત છે – એટલે કે જેઓ દલાલો સાથે કામ કરે છે.કુસુમએ કહ્યું કે ઓલ ઇન્ડિયા નેટવર્ક ઓફ સેક્સ વર્કર્સ ઓર્ગેનાઇઝેશન આ જ સેક્સ વર્કર્સનો અવાજ ઉભા કરે છે. કુસુમે કહ્યું કે અમારી સંસ્થા આ સેક્સ વર્કરોને જેટલું રેશન આપી શકે તેટલું વિતરણ કરી રહ્યું છે, પરંતુ આ રાશન કેટલા સમય ચાલશે તે કહી શકાય નહીં. કેટલાક સેક્સ વર્કર્સ ભાડે રૂમમાં રહે છે. તેમના માટે ભાડુ ચૂકવવું પણ મુશ્કેલ છે.

કુસુમ જે સંગઠન સાથે સંકળાયેલ છે તેની દેશભરમાં આશરે પાંચ લાખ સેક્સ વર્કર્સ છે. આ સંસ્થા 16 રાજ્યોમાં કાર્ય કરે છે, આ સમુદાયના 108 રાજ્યો સાથે 108 સમુદાય આધારિત સંગઠનો સંકળાયેલા છે. આ સંગઠનની જોઇન્ટ સેક્રેટરી સુલતાના બેગમે રાજસ્થાનના અજમેર જિલ્લામાં 580 રજિસ્ટર્ડ સેક્સ વર્કર માટે અવાજ ઉઠાવ્યો છે. તે કહે છે કે આ વ્યવસાયમાં સામેલ તમામ મહિલાઓમાંથી 60-70 ટકા લોકોના પરિવારને ખબર નથી હોતી કે તેઓ શું કામ કરે છે. પરિવારો માત્ર જાણે છે કે તેઓ જ્યાં પણ કામ કરશે ત્યાં પૈસા મેળવશે. તેમની મુશ્કેલીઓ આ સમયે વધી છે કારણ કે ખર્ચ ખર્ચવાનો બીજો કોઈ રસ્તો નથી.

આગામી મહિનાઓમાં વસ્તુઓ વધુ બગડી શકે છે

સુલતાના આગળ કહે છે કે લોકો આ સેક્સ વર્કરોને ખૂબ ધનિક માને છે, પરંતુ તેમનો દુ:ખ ત્યાં જ જાણી શકાય છે. તેમના કામને કામનો દરજ્જો મળ્યો ન હતો, તેથી તેમને કોઈ સરકારી યોજનાનો લાભ મળતો નથી. અમારી સરકાર લોકડાઉનને વિનંતી કરે છે કે તેમની સરકારને વહેલી તકે મદદ કરવામાં આવે અથવા તેમના કુટુંબ ભૂખમરાથી મરી જાય.

ઓલ ઈન્ડિયા નેટવર્ક સેક્સ વર્કર સંગઠનના ઓર્ડીનેટર અમિત કુમાર કહે છે કે દેશમાં કોરોનાની શરૂઆત થઈ ત્યારે જીબી રોડ દિલ્હીમાં રહેતા લગભગ 60 ટકા સેક્સ વર્કર્સ તેમના ઘરે ગયા હતા. હવે ત્યાં ફક્ત 40 ટકા મહિલાઓ જ બાકી છે. જેની રખાત ખોરાકની વ્યવસ્થા કરી રહી છે, પરંતુ ભાડામાં કોઈ છૂટ આપી નથી. અત્યારે આ મહિલાઓ બમણા ભાવે વ્યાજ સાથે પોતાનું કામ ચલાવી રહી છે.

અમિતે લોકડાઉન હટાવ્યાના 6-6 મહિના પછી પરિસ્થિતિની આગાહી પણ કરી છે. તેઓ માને છે કે સામાન્ય થયા પછી પણ તેમના ભાડુ, રેશન અને સ્થળાંતરની સમસ્યા ચાલુ રહેશે. કોરોનાના ડરથી જેઓ ઘરે ગયા છે તેઓ પાછા નહીં ફરે. જેઓ અહીં રોકાઈ ગયા છે તેમને જલ્દીથી ગ્રાહકો નહીં મળે. લોકડાઉનને કારણે, તેમની સ્થિતિ ખૂબ જ ખરાબ થઈ ગઈ છે અને તેમને ભરવા માટે કોઈ નથી.