દેશના ત્રણ સૌથી પ્રખ્યાત હનુમાન મંદિરો જ્યાં ભગવાન હનુમાન વિવિધ સ્વરૂપોમાં બિરાજમાન છે.
દેશભરમાં ભગવાન હનુમાન, બજરંગબલીના ઘણાં અનોખા મંદિરો છે અને દરેક મંદિરની પોતાની પૌરાણિક કથા અને માન્યતા છે. ભગવાન હનુમાન, રામભક્ત, રુદ્ર અવતાર, વાયુપુત્ર, કેસરી નંદન, શ્રી બાલાજી તરીકે પ્રખ્યાત છે, આખા ભારતમાં પૂજાય છે. હનુમાન જી કલિયુગના જીવંત દેવ તરીકે પણ ઓળખાય છે અને એવું માનવામાં આવે છે કે હનુમાન જી પણ ખુબ ખુશ દેવ છે.
1. દાઢીવાળા મૂછોવાળા હનુમાન – રાજસ્થાનના ચુરુ જિલ્લામાં સલાસાર બાલાજી હનુમાન (સલાસાર બાલાજી હનુમાન) મંદિર. આ મંદિરમાં હાજર મૂર્તિ દેશની એકમાત્ર એવી પ્રતિમા છે જેની હનુમાનજીના ચહેરા પર દાઢી મૂછો છે. આ મંદિર માત્ર ભારતમાં જ નહીં પણ દેશની બહાર પણ ખૂબ પ્રખ્યાત છે અને દર વર્ષે લાખો શ્રદ્ધાળુઓ દાઢી મૂછો સાથે સલાસાર બાલાજીના દર્શન કરવા અહીં આવે છે. આ મંદિરને લગતી એક રસપ્રદ વાર્તા પણ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે બાલાજી, એટલે કે, હનુમાન જી, મોહનદાસના ભક્ત હતા, જે તેમની ભક્તિથી પ્રસન્ન થયા, બાલાજીએ તેમને મૂર્તિના રૂપમાં દેખાવાનું વચન આપ્યું. આની પાછળની માન્યતા એ છે કે બાલાજી પ્રથમ વખત દાઢી મૂછો સાથે મોહનરામને દેખાયા, તેથી હનુમાન જી અહીં દાઢી મૂછમાં વસેલા છે.
૨. લટ્ટે હનુમાન જી- પ્રયાગરાજમાં સંગમના કાંઠે હનુમાન જીનું એક બીજું પ્રખ્યાત મંદિર છે જ્યાં હનુમાન જીની મૂર્તિ ખોટી સ્થિતિમાં છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો તમે સંગમમાં સ્નાન કરતા નથી અને આ મંદિરની મુલાકાત લેતા નથી, તો સ્નાન અધૂરું રહે છે. હનુમાન જીની આ પ્રતિમા લગભગ 20 ફૂટ લાંબી છે. આ મંદિર વિશે એવી માન્યતા છે કે હનુમાનજી જ્યારે લંકા જીતીને પરત ફરી રહ્યા હતા, ત્યારે તેઓ રસ્તામાં થાક અનુભવવા લાગ્યા. સીતા માતાના કહેવા પર તે સંગમના કાંઠે સૂઈ ગયો. તેને ધ્યાનમાં રાખીને અહીં ભગવાન હનુમાનનું મંદિર આવેલું છે.
3.ઊંધી હનુમાન જી – ભારતમાં હનુમાન જીનું એક મંદિર પણ છે જ્યાં તેમના માથા પર ઊભી પ્રતિમાની પૂજા કરવામાં આવે છે. હનુમાન જીનું મંદિર મધ્યપ્રદેશના ઇન્દોરમાં સાવરે નામના સ્થળે સ્થિત છે. મંદિરમાં હનુમાન જીની સિંદૂરથી શણગારેલી મૂર્તિ બિરાજમાન છે. દંતકથા અનુસાર, જ્યારે અહિરાવાને ભગવાન શ્રી રામ અને લક્ષ્મણનું અપહરણ કર્યું હતું અને તેઓને હેડ્સ લઈ ગયા હતા, ત્યારે હનુમાન જી હેડસમાં ગયા હતા અને આહિરવણને માર્યા ગયા હતા અને શ્રી રામ અને લક્ષ્મણની રક્ષા કરી હતી. એવું માનવામાં આવે છે કે આ તે જગ્યા છે જ્યાંથી હનુમાનજી પટલ લોકમાં જવા માટે વિરુદ્ધ પ્રવેશ્યા. અહીં આવનારા ભક્તોના જણાવ્યા મુજબ હનુમાનજીના દર્શનથી જ ભક્તોની સમસ્યાઓ દૂર થાય છે.
