દેશનું પ્રખ્યાત દેવી મંદિર, જ્યાં આજે પણ ચમત્કારો થાય છે.

કાસર દેવી મંદિર કસાર દેવી મંદિર
શક્તિનું અલૌકિક સ્વરૂપ ઉત્તરાખંડ દેવભૂમિમાં પ્રત્યક્ષ રીતે દેખાય છે. વાસ્તવમાં “કાસર દેવી” ઉત્તરાખંડ રાજ્યના અલમોડા જિલ્લાની નજીકનું ગામ છે. જે કષાય (કશ્યપ) પર્વતમાં અલ્મોડા પ્રદેશથી 8 કિમીના અંતરે આવેલું છે. આ સ્થળ “કાસર દેવી મંદિર” ના કારણે પ્રખ્યાત છે. આ મંદિર 2જી સદી એડીનું હોવાનું કહેવાય છે.

ઉત્તરાખંડના અલ્મોડા જિલ્લામાં હાજર મા કાસર દેવીની શક્તિ આ સ્થાનની કડવાશમાં અનુભવાય છે. અલ્મોડા બાગેશ્વર હાઇવે પર આવેલા “કાસર” નામના ગામમાં આવેલું આ મંદિર કશ્યપ ટેકરીની ટોચ પર ગુફા જેવી જગ્યા પર બનેલું છે. કાસર દેવી મંદિરમાં મા દુર્ગાના દર્શન થયા હતા. દેવી કાત્યાયની, મા દુર્ગાના આઠ સ્વરૂપોમાંથી એક, મંદિરમાં પૂજાય છે.

મા ઉલકા દેવી મંદિર (MAA ULKA DEVI TEMPLE) –
આ ભવ્ય અને આકર્ષક મંદિર મા ઉલકા દેવીનું છે, જે ઉત્તરાખંડ રાજ્યના બાગેશ્વર જિલ્લાથી 70 કિમી દૂર સ્યાકોટ વિસ્તારમાં આવેલું છે. ઉત્તરાખંડની મુખ્ય શક્તિપીઠ તરીકે ઓળખાતું, ઉલ્કા દેવી મંદિર દેવીના ભક્તો દ્વારા પૂજનીય છે.

અહીં આવનારા ભક્તોને સાંસારિક ભાગમાંથી અનોખી રાહત મળે છે. હિમાલયની મનોહર પહાડીઓમાં આવેલું આ મંદિર સ્યાનકોટ ગામમાં આવેલું છે. અહીંના લોકોનું કહેવું છે કે આ મંદિરની સ્થાપના અહીં મહાર દ્વારા કરવામાં આવી છે, જો કે આ જગ્યા પ્રાચીન સમયથી દેવીનો વાસ છે. મા ઉલકા દેવીને શક્તિ ઉપાસનાનું મુખ્ય કેન્દ્ર માનવામાં આવે છે.

મા ઉલકાને ક્ષેત્રની રક્ષક તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, મા ઉલકાને ભગવતી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. દૂર-દૂરથી લોકો મા ઉલ્કાના મંદિરમાં પૂજા કરવા આવે છે. નવરાત્રીના પ્રારંભથી જ દરરોજ ભક્તોનો ધસારો જોવા મળી રહ્યો છે. મા ઉલ્કા દેવી તેમના ભક્તોને ભયમાંથી મુક્ત કરે છે અને તેમનું રક્ષણ કરે છે.

નવરાત્રિ દરમિયાન, હજારો ભક્તો તેમની મનોકામનાઓ પૂર્ણ કરવા માટે મહાષ્ટમી અને નવમી પર ઉલકા દેવી મંદિરની મુલાકાત લે છે. સપ્તમી પર મહાનિષા પૂજા, અષ્ટમી પર મહાગૌરી અને નવમી પર સિદ્ધિદાત્રી દેવીની પૂજા કર્યા પછી, ભક્તો હવન અને કન્યા પૂજા માટે ભેગા થાય છે. દશમી તિથિ પર શાંતિ પૂજા કરવામાં આવે છે.

આ સિવાય અલ્મોડાના થાપલિયા મહોલ્લામાં ઉલ્કા દેવીનું મંદિર પણ બનેલું છે, જેને ત્યાં રક્ષક દેવી માનવામાં આવે છે.

સુરકંદા દેવી મંદિર (સુરકંડા દેવી મંદિર, ધનૌલ્ટી, તેહરી ગઢવાલ!!) સુરકંડા
દેવી મંદિર એ મુખ્ય હિન્દુ મંદિર છે, જે ઉત્તરાખંડના ટિહરી ગઢવાલ જિલ્લાના જૌનુપરના સુરકુટ પર્વત પર આવેલું છે અને આ મંદિર કનૌલતી અને ધનૌલ્ટીની વચ્ચે આવેલું છે. કદ્દુખાલ નગરથી દોઢ કિમી ચડીને ચંબા-મસૂરી રોડ પર સુરકંડા માતા મંદિર પહોંચે છે.

સુરકંડા દેવી મંદિર સમુદ્ર સપાટીથી લગભગ ત્રણ હજાર મીટરની ઉંચાઈ પર બનેલ છે. આ મંદિર દેવી દુર્ગાને સમર્પિત છે, જે નવ દેવી સ્વરૂપોમાંથી એક છે. સુરકંડા દેવી મંદિર 51 શક્તિપીઠોમાંથી એક છે. સુરકંડા દેવી મંદિરમાં કાલી દેવીની મૂર્તિ સ્થાપિત છે. કેદારખંડ અને સ્કંદ પુરાણમાં પણ સુરકંડા દેવીના મંદિરનો ઉલ્લેખ છે.

સુરકંડા દેવી મંદિર પર્વતની ટોચ પર છે. સુરકંડા દેવી મંદિર ગાઢ જંગલોથી ઘેરાયેલું છે અને અહીંથી ઉત્તર દિશામાં હિમાલયનો સુંદર નજારો જોવા મળે છે. મંદિર પરિસરની સામે બદ્રીનાથ, કેદારનાથ, ગંગોત્રી અને યમનોત્રી એટલે કે ચાર ધામોની પહાડીઓ દેખાય છે.

કુંજપુરી દેવી મંદિર (કુંજાપુરી દેવી મંદિર, ઋષિકેશ, તેહરી ગઢવાલ!!)
કુંજપુરી દેવી મંદિર એ હિન્દોલાખલ રોડ પર અદાલીના ટિહરી ગઢવાલ જિલ્લામાં ઉત્તરાખંડ રાજ્યમાં આવેલું એક હિંદુ ધાર્મિક, પવિત્ર અને પ્રાચીન મંદિર છે. કુંજપુરી દેવી મંદિર 51 શક્તિપીઠોમાંથી એક છે. આ મંદિર તેહરી જિલ્લાના 3 શક્તિપીઠોમાંથી એક છે અને તેની સ્થાપના જગદગુરુ શંકરાચાર્ય દ્વારા કરવામાં આવી હતી.

અન્ય બે શક્તિપીઠો સુરકંડા દેવી મંદિર અને ચંદ્રબ્રદની દેવી મંદિર છે. આ મંદિર ઋષિકેશથી 25 કિમીના અંતરે આવેલું છે અને મંદિર ટેકરી પર 1676 મીટરની ઉંચાઈ પર આવેલું છે. કુંજપુરી દેવી મંદિર ટિહરી ગઢવાલ જિલ્લામાં એક ટેકરીની ટોચ પર સ્થિત ત્રણ સિદ્ધપીઠો (કુંજ પુરી, સુરકુંડા દેવી અને ચંદ્રાબની સિદ્ધ)નો ત્રિકોણ પણ પૂર્ણ કરે છે.

ઝુલા દેવી મંદિર (JHULA DEVI TEMPLE, CHAUBATIA, RANIKHET !!)
ઝુલા દેવી મંદિર રાનીખેત શહેરથી 7 કિમીના અંતરે આવેલું એક લોકપ્રિય પવિત્ર અને ધાર્મિક મંદિર છે. આ મંદિર મા દુર્ગાને સમર્પિત છે અને આ મંદિરનું નામ ઝુલા દેવી છે. સ્થાનિક લોકોના મતે આ મંદિર 700 વર્ષ જૂનું છે.

રાનીખેતમાં આવેલું ઝુલા દેવી મંદિર હિલ સ્ટેશન પર આકર્ષણનું સ્થળ છે. તે ભારતના ઉત્તરાખંડ રાજ્યમાં અલમોડા જિલ્લામાં ચાબટિયા ગાર્ડન પાસે રાનીખેતથી 7 કિમીના અંતરે આવેલું છે.

હાલનું મંદિર સંકુલ 1935માં બંધાયેલું છે. ઝુલા દેવી મંદિર પાસે ભગવાન રામને સમર્પિત મંદિર પણ છે. ઝુલા દેવી મંદિરને ઝુલા દેવી મંદિર અને બેલ મંદિર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. હિંદુ પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, આ મંદિર મા દુર્ગાની કૃપાને આ વિસ્તારમાં રહેતા જંગલી પ્રાણીઓના જુલમથી મુક્ત રાખવાના ઉદ્દેશ્યથી બનાવવામાં આવ્યું હતું. મંદિરના પરિસરમાં ઝુલા સ્થાપિત થવાને કારણે દેવીને “ઝુલા દેવી” નામથી પૂજવામાં આવે છે.

– અનુસૂયા દેવી મંદિર !! (અનુસૂયા દેવી મંદિર, ચમોલી!!) અનુસૂયા
દેવી મંદિર ઉત્તરાખંડના ચમોલી જિલ્લામાં સ્થિત એક પ્રસિદ્ધ અને ધાર્મિક મંદિર છે. આ મંદિર હિમાલયની ઊંચી દુર્ગમ પહાડીઓ પર આવેલું છે. અનુસૂયા દેવીનું મંદિર એક ધાર્મિક અને પ્રસિદ્ધ મંદિર છે જે દરિયાની સપાટીથી 2000 મીટરની ઉંચાઈ પર આવેલું છે. મંદિરમાં દર્શન કરવા માટે પગપાળા જવું પડે છે.

આ મંદિરનું પુરાતત્વીય મહત્વ ઘણું છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ એકમાત્ર સ્થળ છે જ્યાં ભક્તો આદરના ચિહ્ન તરીકે નદીની આસપાસ ફરે છે. મંદિરમાં પ્રવેશતા પહેલા ભગવાન ગણેશની ભવ્ય પ્રતિમાના દર્શન થાય છે. ભગવાન ગણેશની ભવ્ય પ્રતિમા વિશે એવી માન્યતા છે કે આ શિલા કુદરતી રીતે બનેલી છે. મંદિર નાગારા શૈલીમાં બનેલ છે.

માયા દેવી મંદિર (માયા દેવી મંદિર, હરિદ્વાર!!
તે 52 શક્તિપીઠમાંથી એક છે અને પાંચ તીર્થસ્થાનોમાંથી એક છે, આ મંદિર હિન્દુ દેવી સતી અથવા શક્તિ દ્વારા પવિત્ર કરાયેલ ભક્તિનું સ્થાન છે. માયા દેવી મંદિર હરિદ્વારનું એક પ્રખ્યાત ધાર્મિક કેન્દ્ર છે.

આ મંદિર હિંદુ દેવી અધિષ્ઠત્રીને સમર્પિત છે અને તેનો ઇતિહાસ 11મી સદીથી ઉપલબ્ધ છે. માયા દેવી મંદિર ભારતના ઉત્તરાખંડ રાજ્યના પવિત્ર શહેર હરિદ્વારમાં “માયા દેવી” ને સમર્પિત છે. એવું માનવામાં આવે છે કે દેવીનું હૃદય અને નાભિ તે વિસ્તારમાં પડી હતી જ્યાં મંદિર આજે છે અને તેથી તેને ક્યારેક શક્તિપીઠ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. દેવી માયા હરિદ્વારની પ્રમુખ દેવી છે. તે ત્રણ માથાવાળા અને ચાર હાથવાળા દેવ છે જે શક્તિનું મૂર્ત સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે.

મનસા દેવી મંદિર (માનસા દેવી મંદિર, હરિદ્વાર!!)
મનસા દેવી મંદિર એક પ્રખ્યાત ધાર્મિક સ્થળ છે જે હરિદ્વારમાં હર કી પૌરી પાસે ગંગાના કિનારે ટેકરી પર સ્થિત આસ્થા અને આસ્થાનું કેન્દ્ર છે. આ ધાર્મિક સ્થળ હરિદ્વાર શહેરથી લગભગ 3 કિમી દૂર આવેલું છે. આ મંદિર 52 શક્તિપીઠોમાંથી એક છે. હરિદ્વારની “ચંડી દેવી” અને “માયા દેવી” ની સાથે, “મનસા દેવી” પણ સિદ્ધ પીઠોમાં અગ્રણી માનવામાં આવે છે. મનસા દેવીને શક્તિનું સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે.

આ મંદિર મા મનસાને સમર્પિત છે, જે વાસુકી નાગની બહેન હોવાનું કહેવાય છે. એવું કહેવાય છે કે માતા મનસા શક્તિનું એક સ્વરૂપ છે, જે ઋષિ કશ્યપની પુત્રી હતી, જેણે તેમના મનમાંથી અવતાર લીધો હતો અને તેને મનસા કહેવામાં આવે છે. મનસા દેવી વિશે એવું પણ માનવામાં આવે છે કે મનસા દેવી અને ચંડી દેવી બંને પાર્વતીના બે સ્વરૂપો છે જે એકબીજાની નજીક રહે છે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે ભગવાન શંકરના મનમાંથી નીકળતી શક્તિ છે. ‘મનસા’ શબ્દનો લોકપ્રિય અર્થ “ઈચ્છા” છે.

ચંડી દેવી મંદિર (ચંદી દેવી મંદિર, હરિદ્વાર!!)
ચંડી દેવી મંદિર ઉત્તરાખંડ રાજ્યના પવિત્ર શહેર હરિદ્વારમાં આવેલું પ્રસિદ્ધ મંદિર છે, જે ચંડી દેવીને સમર્પિત છે. આ મંદિર હિમાલયની દક્ષિણ પર્વતમાળાની ટેકરીઓના પૂર્વ શિખર પર નીલ પર્વતની ટોચ પર આવેલું છે. આ મંદિર ભારતમાં સ્થિત પ્રાચીન મંદિરોમાંનું એક છે. ચંડી દેવી મંદિર 52 શક્તિપીઠોમાંથી એક છે.

ચંડી દેવી મંદિરનું નિર્માણ 1929 માં કાશ્મીરના રાજા સુચત સિંહ દ્વારા તેમના શાસન દરમિયાન કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ મંદિરમાં સ્થિત ચંડી દેવીની મુખ્ય મૂર્તિની સ્થાપના 8મી સદીમાં આદિ શંકરાચાર્ય દ્વારા કરવામાં આવી હતી, જે હિંદુ ધર્મના મહાન પૂજારીઓમાંના એક છે. આ મંદિર “નીલ પર્વત” તીર્થ તરીકે ઓળખાય છે.

કામાખ્યા દેવી મંદિર, પિથોરાગઢ !! (કામખ્યા દેવી મંદિર, પિથોરાગઢ!!)…
કામાખ્યા દેવી મંદિર પિથોરાગઢ જિલ્લાથી 10 કિમી દૂર “કસુલી” નામના સ્થળે આવેલું છે અને આ સ્થળ સુંદર શિખરોથી ઘેરાયેલું છે. “કામખ્યા દેવી” ના મંદિરની સ્થાપના 1972 માં કરવામાં આવી હતી. કામાખ્યા દેવી મંદિર મદન શર્મા અને તેમના પરિવાર દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું છે. કામાખ્યા દેવીને સ્ત્રીત્વના પ્રતીક તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

એક નાના મંદિર તરીકે શરૂ થયેલી આ મંદિરની યાત્રા આજે સ્થાનિક લોકોના પ્રયાસોથી ખૂબ જ સુંદર અને વિશાળ મંદિરમાં પરિવર્તિત થઈ છે. આ મંદિરની વિશેષતા એ છે કે તે ઉત્તરાખંડમાં કામાખ્યા દેવીનું એકમાત્ર મંદિર છે.

લોકોનું માનવું છે કે એકવાર આ મંદિરના દર્શન કરવાથી લોકોની તમામ મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. કામાખ્યા દેવીનું મુખ્ય મંદિર આસામ ગુવાહાટીમાં આવેલું છે. તે સમગ્ર ઉત્તરાખંડમાં અગ્રણી છે. આ મંદિરની સૌથી મોટી વિશેષતા એ છે કે જે પણ આ મંદિરમાં વ્રત લઈને આવે છે તેની મનોકામના પૂર્ણ થાય છે.

પૂર્ણાગિરી મંદિર (PURNAGIRI TEMPLE)
ઉત્તરાખંડના દરેક કણમાં દેવતાઓનો વાસ હોવાથી તેને દેવભૂમિ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ઉત્તરાખંડના ચંપાવત જિલ્લામાં આવતા ઉત્તર ભારતના પ્રસિદ્ધ સ્થાનમાં “મા પૂર્ણાગિરી”નો દરબાર છે.