માતા હિંગળાજ શક્તિપીઠ હિન્દુ-મુસ્લિમ એકતાને મજબૂત બનાવે છે, બલૂચિસ્તાનમાં પણ માતાનું ધામ વસ્યું.
દેશ અને દુનિયામાં માતા શક્તિની 52 શક્તિપીઠો છે. જેમાંથી એક મા હિંગળાજ શક્તિપીઠ છે. વિશ્વમાં મા હિંગળાજની બે શક્તિપીઠ છે – એક બલૂચિસ્તાન, પાકિસ્તાનમાં છે જે નાની મા અને નાની કી દરગાહ તરીકે પ્રખ્યાત છે અને બીજી મધ્ય પ્રદેશના બારીમાં સ્થિત છે જે હિંગળાજ તરીકે ઓળખાય છે.
કહેવાય છે કે રાયસેન જિલ્લાના બારીમાં માતાના ભક્તો માતાને પ્રકાશ સ્વરૂપે લઈને આવ્યા હતા અને માતા સ્વયં પ્રગટ થયા હતા. આ સ્થળ 500 વર્ષથી વધુ જૂનું છે. કહેવાય છે કે ભોપાલ રજવાડાની બેગમ સાહિબાનું ગૌરવ તેમની માતામાં કચડી ગયું હતું.
આજે નવરાત્રી દરમિયાન દેશ-વિદેશથી ભક્તો માતાના દર્શન કરવા આવે છે. લજ્જાના રૂપમાં હોવાને કારણે માતાનું નામ હિંગળાજ પડ્યું.
ઇતિહાસ શું છે
એવું માનવામાં આવે છે કે 500 વર્ષ પહેલાં રાયસેન જિલ્લાના બારીમાં માતા હિંગલાજ મહાત્મા ભગવાનદાસને સ્વપ્નમાં દેખાયા હતા અને તેમને ભારત લઈ જવા કહ્યું હતું. પછી મહાત્મા ભગવાનદાસે વ્રત કર્યું અને બલૂચિસ્તાન (હાલ પાકિસ્તાનમાં)થી માતાને જ્યોતિના રૂપમાં બારીમાં લાવ્યા.
તે સમયે આ વિસ્તાર રામ જાનકી અખાડા તરીકે જાણીતો હતો. અહીં માત્ર તપસ્વીઓ, ઋષિઓ, સંતો જ પહોંચી શકતા હતા. અહીં તેણે માતાને જ્યોતિ તરીકે મૂર્તિની સામે સ્થાપિત કરી અને પછી જ્યોતિ મૂર્તિમાં સમાઈ ગઈ. અને આજે આ સ્થળ હિંગળાજ કહેવાય છે.
હિંગ એટલે ક્રૂર સ્વરૂપ અને લાજ એટલે શરમ. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન શિવની છાતી પર પગ મુકવાથી માતા શક્તિ ખૂબ જ શરમાઈ ગઈ હતી અને તેથી માતાનું નામ રૌદ્ર અને શરમ પરથી હિંગળાજ પડ્યું.
ઘણી પ્રખ્યાત વાર્તાઓ છે
આ સ્થળ વિંધ્યાચલ પર્વતમાળામાં આવેલું છે. એવું કહેવાય છે કે એક વખત બારીના નવાબની બેગમે માતાને પ્રસાદ તરીકે માંસ મોકલ્યું હતું, પરંતુ માતાની કૃપાથી તે મીઠાઈમાં ફેરવાઈ ગયું. માતાનો મહિમા જોઈને બેગમે માતાના મંદિર માટે 70 એકર જમીન દાનમાં આપી હતી .
કહેવાય છે કે માતાએ ભારતમાં બે ધર્મની પરંપરાને જોડી છે. આજે પણ તેમની અમર જ્યોત અવિરતપણે પ્રજ્વલિત છે. અહીં મંદિરના પ્રાંગણમાં મહાત્મા ભગવાનદાસ અને પીર બાબાની સમાધિ એકસાથે રહે છે. જે હિન્દુ અને મુસ્લિમ એકતાનું ઉદાહરણ છે.
અહીં સંસ્કૃત પાઠશાળા છે અને યજ્ઞશાળા છે. અહીં 100 થી વધુ વિદ્યાર્થીઓ શિક્ષણ મેળવે છે. તે જ સમયે, શ્રી રામ મંદિરના પ્રાચીન શંખમાંથી રામ નામનો નાદ સંભળાય છે. કહેવાય છે કે માતા માટે જાતિનું કોઈ બંધન નથી. માતાના દર્શન કરવા માટે દૂર-દૂરથી ભક્તો આવે છે અને તેમની મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે.
