પંચામૃતમાં પાંચ તત્વોનું મહત્ત્વ અને તે ભગવાનને કેમ અર્પણ કરવામાં આવે છે તે જાણો

હિન્દુ ધર્મમાં ભગવાનની ઉપાસના અને આરતી પછી પંચામૃત વહેંચવાની પરંપરા આજની નથી, પરંતુ સદીઓથી છે. આપણે આપણા હાથમાં પંચામૃત લઈએ છીએ અને પીએ છીએ અને માથા પર લૂછીએ છીએ. પણ આ પંચામૃત શું છે? પૂજાના પાઠ પછી વિતરણ માટે આટલું મહત્વ કેમ છે? તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે? કદાચ અગણિત લોકો પંચામૃતના ધાર્મિક મહત્વથી વાકેફ છે, પરંતુ શું આપણે જાણીએ છીએ કે સ્વાસ્થ્યના દૃષ્ટિકોણથી પણ તે ખૂબ મહત્વ ધરાવે છે. હા, આ કરતાં ફક્ત શારીરિક આરોગ્ય જ સારું છે. આ ઉપરાંત, પંચામૃતમાં સમાયેલ પાંચ તત્વો પણ અમને આ ભૌતિક વિશ્વ વિશે ઘણો સંદેશ આપે છે, તેથી ચાલો આપણે આ વિશે જાણીએ.

જો કે દરેક દેવતાને લગતી વિવિધ પ્રકારની તકો અને અર્પણોની પ્રથા છે, પરંતુ ભારતીય સંસ્કૃતિ અને ધર્મશાસ્ત્રમાં પંચામૃતનું અલગ સ્થાન છે. એક ચમચી પંચામૃત ટીપાં મહાપ્રસાદથી ઓછું નથી. તેનું મહત્વ એટલું છે કે મંદિરમાં લોકો તેના પીવા માટે કલાકો સુધી કતારમાં રાહ જોતા હોય છે. કેટલાક લોકો “ચરણામૃત” ને પંચામૃત પણ કહે છે. અને તેને પંચામૃત અથવા ચરણામૃત કહેવા પાછળ ઘણા ઉંડા અર્થ છુપાયેલા છે.

પંચામૃત એટલે પાંચ પવિત્ર તત્વોનું મિશ્રણ. આ પાંચ તત્વોમાં દૂધ, દહીં, મધ, ઘી અને ગંગાજળ શામેલ છે. પ્રસાદ તરીકે વિશેષ સ્થાન ધરાવતું પંચામૃત. ભગવાનનો પણ આ સાથે અભિષેક કરવામાં આવે છે.

પંચામૃત ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે અને તે પીવામાં પણ સ્વાદિષ્ટ છે. પંચામૃતમાં ભળેલા તમામ પદાર્થોનો ઉપયોગ  33 કરોડ દેવી-દેવતાઓની પૂજામાં આવશ્યકપણે થાય છે. વેદો અનુસાર પંચામૃત એ મનુષ્યના સફળ જીવનનો આધાર છે. ભગવાન આચરણ પામતાંની સાથે જ આશીર્વાદ આપવાની ફરજ પાડે છે. આની સાથે, તેની બધી મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ મળે છે.

પંચામૃત પાન વ્યક્તિના જીવનમાં સુખ, સમૃદ્ધિ લાવે છે. તેમાં ભળેલા તમામ પદાર્થોનું પોતાનું વિશિષ્ટ મહત્વ છે. જે સંતોની પ્રાપ્તિ, નોલેજ, સુખ અને ખ્યાતિ તરફ દોરી જાય છે.ચાલો આપણે જાણીએ કે પંચામૃતમાં પાંચ તત્વોનું શું મહત્વ છે?

દૂધ- દૂધ એ પંચામૃતનો પહેલો ભાગ છે. દૂધ શુદ્ધતાનું પ્રતીક છે, એટલે કે, આપણું જીવન દૂધ જેવું શુદ્ધ હોવું જોઈએ. દૂધ રોયલ્ટી, સામાજિક સન્માન, દરજ્જો અને આરોગ્ય લાવે છે.

દહીં- દૂધની જેમ દહીં પણ સફેદ હોય છે. તેની વિશેષતા એ છે કે તે બીજાઓને પણ પોતાને જેવા બનાવે છે. તે જ દહીં સારું સ્વાસ્થ્ય, શાંતિ અને શારીરિક સુખ પણ લાવે છે.

ઘી – તે સ્નેહનું પ્રતીક છે. તે એવી ભાવના છે કે આપણે બધા સાથે સૌમ્ય સંબંધ રાખવો જોઈએ. ઘી પરલોક કનોલેજ, સ્થાવર મિલકત, સફળ વ્યવસાય અને કમલાસન લક્ષ્મીના આશીર્વાદ લાવે છે.

મધ- મધ મધુર તેમજ શક્તિશાળી પણ છે. મધનો ઉપયોગ બેરોજગારી અને દુશ્મનો પર વિજયથી રાહત આપે છે. મધની વિશેષતા એ છે કે તે પાણીમાં હોય ત્યારે પણ સરળતાથી મળી શકતી નથી. તે જ રીતે દરેક માનવીએ સંસારમાં રહેતા હોય ત્યારે સંસારિકતાથી અલગ રહેવું જોઈએ. સાંસારિક દુષ્ટતાઓને તમારામાં સમાવિષ્ટ થવા દો નહીં અને તમારા ગુણોને જાળવી રાખો. આ ઘી આપણને સંદેશો પહોંચાડે છે.

ગંગાજલ – હિન્દુ ધર્મમાં ગંગાજળનું ઘણું મહત્વ છે. આ પવિત્ર જળનો ઉપયોગ પંચામૃતમાં પણ થાય છે. ગંગાજલ આસક્તિ, ક્રોધ અને અહંકારને શાંત પાડવાની સેવા આપે છે.

હવે તમે વિચારી શકો છો કે આપણે તે પદાર્થનો વપરાશ કેવી રીતે કરીએ છીએ જે પંચામૃતના પાનમાં ઘણા બધા ગુણોને ધ્યાનમાં લે છે. તેથી જ કહેવામાં આવે છે કે સનાતન ધર્મમાં થતી લગભગ દરેક વિધિ વિજ્નની ખૂબ નજીક છે.પંચામૃતનું મોટું મહત્વ

હિન્દુ ધર્મમાં ભગવાનની આરતી પછી ભગવાનનો પંચામૃત આપવામાં આવે છે. હિન્દુ ધર્મમાં તેનું વિશેષ મહત્વ છે. તેને ખૂબ જ પવિત્ર માનવામાં આવવાના કારણે, તે કપાળ પરથી લગાવ્યા પછી પીવામાં આવે છે.

પંચામૃત મંત્ર: પંચામૃતનું સેવન કરતી વખતે, નીચે આપેલા શ્લોકો વાંચવાનો પણ એક નિયમ છે- “અક્લમૃત્યુહરં સર્વવ્યાધિવિનાશનામ વિષ્ણુપોડોડંક (પિત્વોનો પુનર્જન્મ નહીં)) વિદ્યાતે” એટલે કે ભગવાન વિષ્ણુના ચરણોમાંનું અવિનિત જળ, બધી રીતે પાપનો નાશ કરી રહ્યું છે. તે દવા જેવું જ છે. એટલે કે, પંચામૃત દુકાળ મૃત્યુને દૂર રાખે છે. તે તમામ પ્રકારના રોગોનો નાશ કરે છે અને તેના પીણા સાથે પુનર્જન્મ લેતો નથી.

પંચામૃતના ફાયદા: પંચામૃતમાં કેલ્શિયમની માત્રા વધારે હોવાને કારણે હાડકાં મજબૂત બને છે. પંચામૃત કા પાન મનને શાંત કરે છે અને ક્રોધ ઓછો કરે છે. પંચામૃત તમારા પાચનને મટાડે છે અને ભૂખ મલવાની સમસ્યાથી રાહત આપે છે આયુર્વેદ અનુસાર પંચામૃત પણ ઠંડી, પૌષ્ટિક અને કફ નાશકારક છે. પંચામૃતમાં તુલસીના પાન ઉમેરવાથી તેની રોગનિવારક ક્ષમતામાં વધુ વધારો થાય છે.

એવું માનવામાં આવે છે કે પંચામૃત હંમેશાં તાંબાના વાસણ દ્વારા આપવી જોઈએ. તાંબામાં રાખેલ પંચામૃત એટલી શુદ્ધ બને છે કે તે અનેક રોગોને મટાડી શકે છે. તેમાં જોવા મળતા તુલસીના પાન તેની ગુણવત્તામાં વધુ વધારો કરે છે. આવા પંચામૃત લેવાથી બુદ્ધિ, સ્મૃતિ અને શક્તિ વધે છે. તુલસીના રસથી અનેક રોગો મટે છે અને તેનું પાણી મગજમાં શાંતિ લાવે છે. પંચામૃત અમૃતયુક્ત છે અને તેનું નિયમિત સેવન કરવાથી શરીરને રોગ મુક્ત રહે છે.