શિવ-પાર્વતીના લગ્ન આ સ્થળે થયાં હતાં, આજે પણ કુંડમાં આગ સળગે છે ,જ્યાં જે સાત ફેરા લીધા છે.

મહાદેવ અને માતા પાર્વતીના લગ્ન સાથે એક ખૂબ જ રસપ્રદ વાર્તા જોડાયેલી છે. જેનો ઉલ્લેખ શાસ્ત્રોમાં છે. શાસ્ત્રો અનુસાર, બંનેના લગ્ન ઉત્તરાખંડના રૂદ્રપ્રયાગ જિલ્લામાં થયા હતા. માતા પાર્વતીએ ભગવાન શિવને મેળવવા માટે ઘણી તપશ્ચર્યા કરી હતી અને આ તપસ્યાને કારણે શિવ પાર્વતી સાથે લગ્ન કરવા રાજી થયા. વાસ્તવમાં દેવી પાર્વતી ભગવાન શિવ સાથે લગ્ન કરવા માંગતી હતી અને તમામ દેવી -દેવતાઓ પણ એવું જ ઇચ્છતા હતા. પરંતુ ભોલેનાથ લગ્ન માટે રાજી ન થયા.

એક દિવસ દેવો પાર્વતી સાથે લગ્નના પ્રસ્તાવ સાથે દેવતાઓએ ભગવાન શિવ પાસે કંદર્પ મોકલ્યા. જેને શિવે નકારી કા hisી અને તેને તેની ત્રીજી આંખથી ઉઠાવી લીધી. માતા પાર્વતીને જ્યારે આ વાતની ખબર પડી ત્યારે તેમણે શિવને પોતાના વરરાજા બનાવવા માટે તીવ્ર તપસ્યા કરવાનું નક્કી કર્યું. માતા પાર્વતીએ શિવને પોતાના પતિ બનાવવા માટે તીવ્ર તપસ્યા શરૂ કરી. આ દરમિયાન, શિવે પાર્વતી માની ઘણી પરીક્ષાઓ પણ લીધી. જેને મા પાર્વતીએ સરળતાથી પાર કરી હતી.

એવું કહેવાય છે કે જ્યારે માતા શિવની પ્રાપ્તિ માટે તીવ્ર તપ કરી રહી હતી. પછી શિવજી એક સુંદર રાજકુમારના રૂપમાં તેમને મળવા આવ્યા. પણ પાર્વતી માતાએ તેની તરફ ધ્યાન પણ ન આપ્યું અને પોતાની તપસ્યા ચાલુ રાખી. માતા પાર્વતીની આ તપસ્યા જોઈને શિવ તેની સાથે લગ્ન કરવા તૈયાર થઈ ગયા. જે બાદ તેઓએ ધામધૂમથી લગ્ન કર્યા હતા. આ લગ્નમાં દેવ -દેવીઓએ પણ ભાગ લીધો હતો.

તેઓ જ્યાં પરણ્યા હતા તે સ્થળ આજે ત્રિયુગી નારાયણ તરીકે ઓળખાય છે, જે રુદ્રપ્રયાગનું એક ગામ છે. આ સ્થાન પર ઘણા મંદિરો હાજર છે અને લોકો આ મંદિરોને જોવા માટે દૂર-દૂરથી આવે છે. ત્રિરુગી નારાયણ ખાતે ભગવાન વિષ્ણુ અને માતા લક્ષ્મીનું મંદિર. જે તેમના લગ્નનું સ્થળ માનવામાં આવે છે.

ત્રિરુગી નારાયણમાં બ્રહ્માકુંડ અને વિષ્ણુકુંડ પણ છે. શાસ્ત્રો અનુસાર બ્રહ્માજી શિવ-પાર્વતીના લગ્નમાં પૂજારી બન્યા હતા અને લગ્ન પહેલા બ્રહ્માજીએ બ્રહ્મકુંડમાં સ્નાન કર્યું હતું. એ જ રીતે શિવ-પાર્વતીના લગ્નમાં ભગવાન વિષ્ણુએ ભાઈ તરીકે તમામ વિધિઓ કરી હતી. વિષ્ણુકુંડ તે સ્થાન છે જ્યાં લગ્ન પહેલાં વિષ્ણુ સ્નાન કરે છે. જ્યારે લગ્નમાં આવેલા અન્ય દેવ-દેવીઓએ રુદ્રકુંડમાં સ્નાન કર્યું હતું અને ત્યારબાદ લગ્નમાં હાજરી આપી હતી.

જે સ્થળે ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતી બેઠા હતા અને લગ્ન કર્યા હતા તે ત્રિયુગી મંદિરમાં હાજર છે. આ સ્થળે જ ભગવાન બ્રહ્માએ શિવ અને પાર્વતીના લગ્ન કરાવ્યા હતા. લગ્ન સમયે ભગવાન શિવને એક ગાય આપવામાં આવી હતી. જે મંદિરના સ્તંભ પર બાંધી હતી. જે થાંભલા પર આ ગાય બાંધી હતી તે આજે પણ હાજર છે. આ સિવાય નજીકમાં ગૌર કુંડ પણ છે. એવું કહેવાય છે કે માતા પાર્વતીએ આ સ્થળે તીવ્ર તપસ્યા કરી હતી. આજે પણ આ પૂલનું પાણી ખૂબ જ ગરમ છે.

જ્યાં ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીનાં લગ્ન હતાં ત્યાં મંદિરના આંગણામાં, આગ આજે પણ બળી રહી છે. માતા પાર્વતી અને શિવે આ અગ્નિની આસપાસ સાત ફેરા લીધા. આ મંદિરની મુલાકાત લેતા લોકો અગ્નિ ખાડાની રાખને તેમની સાથે લઈ જાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ રાખને ઘરમાં રાખવાથી પતિ -પત્નીના સંબંધોમાં પ્રેમ જળવાઈ રહે છે.

આ સિવાય જે લોકોને લગ્ન કરવામાં વિલંબ થઈ રહ્યો છે, જો તેઓ આ રાખને ઘરે લઈ જાય, તો તેઓ જલ્દી લગ્ન કરી લે છે. આ સિવાય, જેમને સંતાન નથી, તેઓ અહીં આવીને પૂજા કરે છે, તો તેમને બાળકો મળે છે. દર વર્ષે સપ્ટેમ્બર મહિનામાં અહીં બાવન દ્વાદશીની શુભ તારીખે વિશેષ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ મેળામાં ભાગ લેવા માટે ઘણા લોકો આવે છે.

શિવરાત્રી દરમિયાન મેળો પણ ભરાય છે

શિવરાત્રી નિમિત્તે આ સ્થળે મેળાનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. આ દરમિયાન મંદિરમાં ઘણી બગાડ જોવા મળી રહી છે. દૂર-દૂરથી લોકો અહીં આવીને પૂજા-અર્ચના કરે છે. શાસ્ત્રો અનુસાર શિવ અને પાર્વતીના લગ્ન મહાશિવરાત્રીના દિવસે થયા હતા.