મુંબઈથી લગભગ 400 કિમી દૂર, કોલ્હાપુર મહારાષ્ટ્રનો એક જિલ્લો છે, જ્યાં સંપત્તિની દેવી લક્ષ્મીનું સુંદર મંદિર છે (મહાલક્ષ્મી મંદિર, કોલ્હાપુર). આ સ્થાન પર દેવી લક્ષ્મીને અંબાના નામથી બોલાવવામાં આવે છે. આ મંદિરના ઈતિહાસની વાત કરીએ તો માન્યતા અનુસાર આ મંદિરનું નિર્માણ ચાલુક્ય શાસક કર્ણદેવે 7મી સદીમાં કરાવ્યું હતું.
આ પછી 9મી સદીમાં શિલાહર યાદવે મંદિરનું પુનઃનિર્માણ કરાવ્યું હતું. આ મંદિરમાં કોંકણના રાજાઓ, ચાલુક્ય રાજાઓ, શિવાજી અને તેમની માતા જીજાબાઈએ પણ પ્રસાદ ચઢાવ્યો છે.
નોંધનીય છે કે આ મંદિરના તિજોરીનો દરવાજો થોડા વર્ષો પહેલા ખોલવામાં આવ્યો ત્યારે સોના, ચાંદી અને હીરાના આવા ઘરેણા સામે આવ્યા હતા, જેની બજારમાં અબજો રૂપિયાની કિંમત છે. મંદિરની તિજોરીમાંથી સોનાના સિક્કાનો હાર, સોનાની ચેન, મોટી સોનાની ગદા, ચાંદીની તલવાર, મહાલક્ષ્મીનો સુવર્ણ મુગટ, સોનાનું પક્ષી, સોનાનો ઘુંઘરો, શ્રી યંત્રનો હાર, હીરાના અનેક હાર મળી આવ્યા હતા.
મંદિરનો ઈતિહાસ ઘણો જૂનો છે
કોલ્હાપુરનો ઈતિહાસ હિંદુ ધર્મ સાથે જોડાયેલો છે અને આ કારણથી આ સ્થાનને ધર્મની દૃષ્ટિએ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. મંદિરની બહારના શિલાલેખ પરથી એવું કહેવામાં આવે છે કે આ મંદિર 2 હજાર વર્ષ જૂનું છે. તે શાલિવાહન ઘરાના રાજા કર્ણદેવ દ્વારા પ્રથમ વખત બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ પછી મંદિર પરિસરમાં 30-35 અન્ય મંદિરો પણ બનાવવામાં આવ્યા.
તમને જણાવી દઈએ કે 27 હજાર સ્ક્વેર ફૂટમાં ફેલાયેલું આ મંદિર 51 શક્તિપીઠોમાં સામેલ છે. જગત ગુરુ આદિ શંકરાચાર્યએ મહાલક્ષ્મીની મૂર્તિને પવિત્ર કરી હતી.
આ મંદિરના કાળા પથ્થરો પર અદ્ભુત કોતરણી હજારો વર્ષ જૂની ભારતીય સ્થાપત્યને દર્શાવે છે. મહાલક્ષ્મી મંદિરના મુખ્ય ગર્ભગૃહમાં છે, તેની જમણી અને ડાબી બાજુના બે અલગ-અલગ ગર્ભગૃહમાં મહાકાલી અને મહાસરસ્વતીના દેવો છે. પશ્ચિમ મહારાષ્ટ્ર દેવસ્થાન પ્રબંધન સમિતિના મેનેજર ધનજી જાધવ નવ પેઢીઓથી મંદિરની દેખરેખ કરે છે.
તેમના મતે, તે દેવીની 51 શક્તિપીઠોમાંથી એક છે. દિવાળીની રાત્રે 2 વાગ્યે મંદિરની ટોચ પર આ જ દીવો પ્રગટાવવામાં આવે છે, જે આગામી પૂર્ણિમા સુધી નિયમિતપણે પ્રજ્વલિત રહે છે.
તમને જણાવી દઈએ કે મહાલક્ષ્મી મંદિરના મુખ્ય ગર્ભગૃહમાં દેવી લક્ષ્મીની 40 કિલોની પ્રતિમા સ્થાપિત છે. આ મૂર્તિની લંબાઈ બે ફૂટ નવ ઈંચ છે. તે લગભગ 7,000 વર્ષ જૂનું છે. મહાલક્ષ્મીની મૂર્તિમાં 4 ભુજાઓ છે. તેમાંથી મહાલક્ષ્મી પાસે તલવાર, ગદા, ઢાલ વગેરે જેવા શસ્ત્રો છે. તેના માથા પર શિવલિંગ છે, તેની પાછળ સાપ અને સિંહ છે. ચાર વર્ષ પહેલા ઔરંગાબાદના પુરાતત્વ વિભાગે મૂર્તિ પર રાસાયણિક પ્રક્રિયા કરી હતી જેથી માતાની મૂર્તિને ઘર્ષણને કારણે નુકસાન ન થાય.
અગાઉ 1955માં પણ મૂર્તિ પર આ કેમિકલ કોટિંગ લગાવવામાં આવ્યું હતું. મહાલક્ષ્મીની પાલખી સોનાની છે. તેમાં 26 કિલો સોનું છે. નોંધનીય છે કે નવરાત્રિના તહેવારોના સમયગાળા દરમિયાન કોલ્હાપુર શહેરમાં માતાની શોભા યાત્રા કાઢવામાં આવે છે. આ લક્ષ્મી મંદિર સૌથી જૂનું માનવામાં આવે છે.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
